Elijah Muhammed, Malcolm X ve Muhammed Ali

Geçtiğimiz aylarda dünyaca ünlü boksör Muhammed Ali vefat etti. Defalarca kez Dünya Ağır Siklet Boks Şampiyonu olmuş olan ve tüm dünyanın “Kelebek gibi uçarım, arı gibi sokarım.” sözleriyle hafızalarına kazınan ve özellikle dünyada ezilmekte olan Müslümanların her birinin vurduğu her yumruğu zalimlere karşı vuramadığı kendi yumruğu gibi hissettiği bir adamdı Muhammed Ali.

Ailesinin verdiği Cassius Marcellus Clay ismini Müslüman olduktan sonra Muhammed Ali diye değiştirmiş ve kendisine ölene kadar da bu şekilde hitap edilmesini istemişti. Kendisine Clay diye hitap eden rakibi Ernie Terrell’i 1967 Dünya Ağır Siklet Boks Şampiyonluğu unvan maçında yenerken bir taraftan yumruklarını sallıyor bir taraftan da “Benim adım ne, Söyle benim adım ne?” diye haykırıyordu Muhammed Ali rakibine. Ve daha sonra kimse ona eski ismiyle hitap edemedi. Vietnam savaşına gitmeyi reddedip bu sebeple cezalandırılınca Muhammed Ali, inandığı değerler uğruna nelerden vazgeçebileceğini herkese de daha iyi gösteriyordu.

Peki nasıl Müslüman olmuştu Muhammed Ali? İnandığı İslam neydi? Malcolm X’le bağlantısı neydi? Elijah Muhammed kimdi ve Muhammed Ali için ne ifade ediyordu? Şimdi de bu sorulara cevaplar arayalım.

Önce Elijah Muhammed’in kim olduğundan bahsedelim. Elijah Muhammed ile ilgili yaptığım araştırmalarda maalesef Türkçe fazla bir bilgiye erişemedim. Hakkında yapılmış bir kitap çalışması veya makaleye rastlayamadım. Konu hakkında Diyanet İslam Ansiklopedisinde Hamid Algar tarafından kaleme alınmış kısa bir metin haricinde pek doyurucu bir bilgi yok. Anılan yazıda bahsedildiğine göre Elijah Muhammed, Wallace D. Fard tarafından kurulmuş olan “The Nation of İslam (İslam Milleti)” isimli grubun şüpheli şekilde ortadan kaybolan kurucusu Wallace D. Fard’dan sonra yerine geçen kişidir. Adı her ne kadar “İslam Milleti” olsa da ve mensupları Müslüman olarak kendilerini tanıtsalar da teşkilatın başında olan Elijah Muhammed peygamberlik iddiasında olan bir kişidir. Grubun taraftarlarınca çıkarılan “Muhammed Speaks” adlı bir mecmuada Elijah Muhammed’in resminin altında “Last Messenger of Allah (Allah’ın son elçisi)” ibaresinin yer alması ve halen dünyanın en büyük online satış mağazalarından olan amazon.com adlı sitede 648 dolar gibi yüksek bir rakamla satışa sunulmuş olan ve Elijah Muhammed imzalı 13 sayfalık “I Am The Last Mesenger of Allah (Ben Allah’ın Son Elçisiyim.)” isimli kitapçık da gösteriyor ki, Elijah Muhammed peygamberlik iddiasındadır. Yani Elijah Muhammed’in öncülüğünde kurulu bu hareket sapkın bir harekettir. Ayrıca Amerika’da siyahlar ve beyazlar arasındaki çatışmalara varan hareketliliklerin yaşandığı bir dönemde yaygınlaşan hareket, siyahlar arasında yayılmış ve İslam’ın siyahlara özgü bir din olduğu hatta tanrının dahi siyah olduğunu iddia etmiştir Elijah Muhammed. Ayrıca Elijah Muhammed’in beyazların şeytan olduğu ve siyahların üstün oldukları gibi ırkçı fikirleri de vardır.

Elijah Muhammed ve  “The Nation of İslam (İslam Milleti)” hareketinin ivme kazanmasında ve mensuplarının artmasında en etkili olan isimlerden biri de Malcolm X’ti. Asıl ismi Malcolm Little olan ve sonraları soyismi olarak matematikte bilinmeyeni ifade eden X soyismini kullanan sonraları Malik Şahbaz adıyla da anılacak olan Malcolm X, Elijah Muhammed ve hareketiyle hapishanedeyken tanıştı. Hapishaneden çıkınca Elijah Muhammed’le yüz yüze de görüşen ve ona tabi olduğunu ifade eden Malcolm X, sonraki yıllarda hareketin en karizmatik şahsiyetlerinden biri haline geldi. Kennedy suikastı sonrası yaptığı açıklama ile Elijah Muhammed ile arası açılan ve sonraları Elijah Muhammed ve sekreteri arasında gayr-ı meşru bir ilişkinin olduğunun ortaya çıkışıyla da tamamen kopan Elijah Muhammed ve Malcolm X ilişkileri Malcolm X’in hareketten ayrılışını beraberinde getirdi. Daha sonraları hac ibadeti için Mekke’ye giden ve bu yolculukta değişik Müslüman ülkeleri de ziyaret eden Malcolm X, bu ziyaret sırasında asıl İslam’ı öğrendi. Bu kadar fazla beyaz Müslüman olduğunu bilmediğini ve ilk defa namaz kılmayı dahi Mısır’da bir alimden öğrendiğini söyleyen Malcolm X Sünnî İslam’ı benimsediğini deklare etti. Malcolm X’in hac dönüşü yaptığı açıklamalar Amerika’da bomba etkisi yarattı. Malcolm X “Muslim Mosque (İslam Camisi)” isimli bir grup kurdu ve anlattıklarının etkisiyle Elijah Muhammed taraftarı olan birçok kişide Malcolm X’in yeni oluşumuna katıldı. Malcolm X hareketi kurduktan bir yıl sonra bir vaazı sonrası suikaste kurban gitti. Suikastin arkasında Elijah Muhammed’in olduğu iddia edilse de bu ispat edilemedi.

Elijah Muhammed’in taraftar toplamasında en etkili olan kişilerden biri de şüphesiz Muhammed Ali’ydi. Muhammed Ali siyahların Amerika’da halen ikinci sınıf insan muamelesi gördüğü bir dönemde doğdu. Genç yaşında “Dünya Ağır Siklet Boks Şampiyonu” olmuş ve ülkesine döndüğünde kendine artık eskisi gibi davranılmayacağını ve siyah olduğu için aşağılanmayacağını düşünürken aşağılayıcı tavırların deva etmesi sonucu siyah haklarının savuculuğunu da yapan Elijah Muhammed’in hareketi ile tanışmış ve Elijah Muhammed’e tabi olmuştur. Bu dönemde Malcolm X ile tanışıp samimi bir dostluk da geliştiren Muhammed Ali, Malcolm X’in hareketten ayrılışına karşı çıkmış ve Elijah Muhammed’in sekreteriyle olan gayr-ı meşru ilişkisine de inanmamıştır. Sonraları Elijah Muhammed’in hareketinin büyük bir bölümü Malcolm X’in çizdiği çizgiye doğru gelmiş ve Muhammed Ali de gerçek İslam’ın Elijah Muhammed’in deklare ettiği İslam olmadığını anlamıştır.

Her ne kadar Elijah Muhammed isimli sahte peygambere tabi olmuş olsalar da sonradan gerçek İslam’la tanışan bu uğurda bir suikast sonucu şehit edilen Malcolm X (Hacı Malik Şahbaz) ve ismi Hollywood’da bulunan “Hollywood Walk of Fame (Hollywood Şöhretler Yolu)”na ismi yazılması teklif edildiğinde “Ben peygamberimin adını insanların basıp geçeceği yere yazdırmam.” diyerek adının caddenin kaldırım taşına yazılmasını reddederek ismini caddenin duvarına yazdıran Muhammed Ali’ye selam olsun. Her ikisinin de mekanları cennet olsun.