‘Başarısızlık Günü’

Bazı dostlar, “Neden soru sorma ve sorgulamayı çok önemsiyorsun?” -diye sorguluyor beni. Ben de onlara; ‘Sorgulanmayan hayat yaşamaya değmez!’ sözünü anımsatıp:

“Sormak ve sorgulamak yaşamın birer itki gücüdür, onlarla ilişki kurar, onlarla özgürleşir, onlarla; kendine ayna tutar, yanlışının farkına varır ve yol alır insan. Eğer soran, sorgulayan olmazsa o zaman dokunulmaz kıldığımız kendi doğru-kalıp-önyargılarımızdan kurtulamayız ki!. İşte bunun için yaşamda soru ve sorgulamaları sürekli kılmalıyız.” -derim.

Tabii ki, bu cevabı yeterli gören de oluyor, görmeyen de…

Eski adı ‘pedagoji’ şimdi ise ‘eğitimbilim’ olan bölümde okurken: ‘Karşılaştırmalı Eğitim’ dersi en sevdiğim derslerden biriydi. Bu derste eğitime dair sorunlara; yerli ve milli ölçeklerle değil, dünyadaki değişik tez ve uygulamalar incelenip, karşılaştırılarak daha objektif çözümler bulunurdu.

Böylesi bir bakış ve anlayışın, ülkemizin tüm yaşamsal sorunlarının çözümü için gerekli olduğuna inanıyorum. Ne yazık ki, yirmi yıldan beri ülkemizde sorusu ve sorgulaması olmayan; din-cami merkezli bir sistem kurulmaya çalışılıyor. Bu nedenle ülkemiz hızla, bilimsellikten uzak bir geleceğe doğru yol alıyor. Bu gidiş, geleceğimiz için hem üzüntü hem de tehlike kaynağı.

Soran-sorgulayan-karşılaştıran anlayışla, güncel iki konuya değinmek istiyorum. Her iki örnek konu da İskandinavya’dan.

Niçin İskandinavya?

İskandinavya, Kuzey Avrupa’daki ülkelerin oluşturduğu bir coğrafyadır. Burada, dünyanın en mutlu, özgür, demokratik ve barışçı ülkeleri: İsveç, Norveç, Danimarka, Finlandiya… bulunur. Ülkeler bu özellikleri, her yıl yapılan uluslararası araştırma ve sayısal karşılaştırma sonucu kazanarak gündemde yer almışlardır. (Bu konuyu ben de Nasıl Bir Yönetim? başlıklı yazımda anlatmıştım.)

*

Bugün de Finlandiya ile Norveç’te yaşanan iki olayı anımsatmak istiyorum:

Birincisi Norveç’te yaşandı ve çok güncel bir olay:
Norveç Başbakanı Erna Solberg, doğum gününde, ailesinden 13 kişiyle birlikte bir restorana gider. Orada, hükümetin koronavirüsten korunmak için almış olduğu: “Toplantılarda 10 kişiden fazla kişi bulunmaz” kararına uymamıştır. Polis teşkilatı harekete geçmiş ve Norveç Başbakanı Solberg hakkında; “Doğum günü kutlaması sırasında kurallarına uymadığı” için inceleme başlatıp, 2.352 dolar (20 bin kron) da para cezası kesmiştir.

Emniyet Müdürü de: “Bu tür durumların birçoğunda normalde para cezası vermediklerini, ancak Başbakanın hükümetin kısıtlamalar getirme çalışmalarının ön saflarında yer aldığı için para cezası verildiğini” açıklar.

Başbakan Solberg, radyoda halka: “Bunun hiç olmaması gerekiyordu… Kuralları daha iyi bilmem gerekirdi… Ailem ile birlikte korona kurallarını ihlal ettiğimiz için özür dilerim.” -demiştir.

*

Şimdi de ülkemizde yaşanan pek çok benzer olaydan sadece birisine bakalım:

Ülke çapında pandemi için önlemler bir kişinin buyruklarıyla alınıyor, insanlar, işsiz, huzursuz, AVM’ler açık, çoğu işyeri kapalı, kahve ve lokantalar kısıtlı… Bu iklimde iktidar partisi AKP binlerce kişinin katıldığı onlarca kongre yapıyor. Bol katılım ve coşkuyla yapılan bu toplantılardan büyük haz alan partinin genel başkanı (ki, aynı zamanda ülkenin en yetkilisi olan Cumhurbaşkanı): “Milletimiz hep yanımızda oldu, hep destek verdi. İşte salgının olduğu dönemde bir kongre yapıyoruz, salon lebaleb dolu.” -diyerek adeta, bilime ve virüse meydan okunmuştu.

Sonra, koronavirüs hızlı yayılıp çokça can alan bir salgına dönüştü. Ve Türkiye dünya ilkleri arasında yer aldı (ki, bugün dünya ikincisi olmuşuz).

Peki, bu sonuca rağmen neden suskunlar? Bilime ve virüse meydan okurcasına “lebaleb dolu salonlarda toplantı” yapanlar, niçin: “Salgının artış göstermesinde, bu toplantıların da payı olduğunu” belirtmiyor? Zaten istifa etmezler ya, peki neden ekrana çıkıp halktan özür dilemezler?

Yoksa, bunları yaptılar da biz mi duymadık?

**

İkincisi, 11 yıl önce Finlandiya’da başlamış (ancak benim yeni duyduğum) bir olay:
Finlandiya’da 13 Ekim 2010’den beri ‘Başarısızlık Günü’ kutlanmaya başlamış ve devam ediyormuş. Bunu öğrenince: “Biz hep ‘başarıları’ kutlarız, yenilgi ve başarısızlık kutlaması da nereden çıktı!” diye şaşırdım ve kendime sorular sorarak düşünmeye başladım:

Bu, olup bitmiş olaydan, gelecek için bazı dersler çıkarma yöntemidir. Böylesi bir kutlama yapan insan, kendi başarısızlık ve yenilgileriyle yüzleşir, bu sonucu var eden eylem ve tutumlardan kaçınır. Kısaca, bu anlayışla insan, sorguladıkça halden anlar ‘insan’ olur ve kendini geliştirir…

Bir toplumun-bir kişinin, ama, fakat deyip savunma mekanizmaları geliştirmeden, kendi geçmişiyle yüzleşip eleştiri-özeleştiri yapması bir erdemdir. Bu erdemliliği gösteren her toplum veya her kişi saygın olur, yücelir. Her toplum ve kişinin geçmişinde mutlaka bazı yanlışlar, acılar, yenilgiler vardır.

Peki, neden erdemli olarak onlarla yüzleşip, tekrarından kaçınmıyoruz ki?

Sadece başarılar ve yengileriyle öğünmek toplum ve kişiye; yetinmek, durağan olmak, egonun beslemesi dışında ne sağlar ki?

Her başarılı olanın karşısında bir de başaramayan-kaybedenler vardır, hele de bir başarı haksızca alınmışsa!… O yenilenleri düşünmemek, onlarla empati yapmamak bir erdem olabilir mi?

Erdem, insanın içinde ve toplumda uyumluluk sağlamaya çalışan kötülük karşıtlığıdır. İyi bir birey, aile, toplum için erdemli olmak, her şeyi zorla, zorunlulukla sadece çıkar, kazanç için değil, karşılıklı saygı-kabul-sevgi-anlayışla yol almaktır.

Vicdan temizliğinin verdiği rahatlık, bu yolda giderken başlar!…

Emin Toprak- DOSTÇA