Geçmiş tarihimize bir göz attığımız zaman darbeler konusunda parlak bir geçmişe sahip olduğumuzu söyleyemem. Cumhuriyet tarihimizden bu yana Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) iki kez yönetime el koydu. İlk olarak 27 Mayıs 1960 yılında demokrasi ile gelen, seçilen hükümeti devirerek ilk askeri darbe gerçekleşti. Bu darbe ile yeni bir süreç başladı. Bu süreç ordunun elini güçlendirecek, siyaset dünyasını yıllarca tedirgin edecek bir süreç. Bu süreç ile birlikte on yılda bir üç defa olmak üzere askeri darbe ile karşılaştık. Yaşanan bu sürecin asıl nedeni siyasetin içerisinde bulunan ordu. Zincirin başını 1960 darbesi oluşturmakta bu zincir 1980 darbesi ile devam etmekte. 1971 ve 28 Şubat süreci ise muhtıra dönemleridir ama darbe kadar etkisi olmuştur. Bu darbeler sonucunda demokrasi rafa kaldırılıp ve sıkıyönetim ilan edildi.
Cumhuriyet tarihinde yaşadığımız darbelerden önce varisi olduğumuz Osmanlı Devleti’nin son döneminde yaşanan iki darbenin neler olduğunu bakalım. İlk olarak Sultan Abdülaziz’in düşürülmesini daha sonra ise II. Abdülhamit’in düşürülmesine değineceğim.
Sultan Abdülaziz’in Düşürülmesi
Sultan Abdülaziz 1861 yılında tahta çıkmış, 1876 yılında tahtan indirilmiştir. 15 yıl Osmanlı tahtında kalmış. 47 yaşında bir darbenin neticesinde şehit edilmiştir. Sultan Abdülaziz, tahttan indirildikten dört gün sonra şehit edildi ve yerine II. Abdülhamit’in ağabeyi V. Murat tahta oturdu.
Sultan Abdülaziz’in tahtan indirilmesine giden yolda özellikle ekonomik sıkıntılar vardır. Sultan Abdülaziz ilk tahta oturduğunda ekonomik kriz yaşanmaktaydı ve padişahlık süresince de bu devam etti. Osmanlı kendini borç batağının içinde buldu ve Sultan Abdülaziz’e karşı bir muhalefet oluştu. Muhalefetin başında Mithat Paşa, Hüseyin Avni Paşa, Mütercim Mehmet Paşa ve Şeyhülislam Hasan Hayrullah Efendi bulunmaktaydı. Bu isimler darbe gecesi öğrencilerin ve askerlerin ayaklanmasını sağlamıştır.
Darbe gerçekleştikten sonra darbeciler Abdülaziz’i Topkapı Sarayına naklettiler. III. Selim`in katledildiği daireye götürüldü. Dört gün sonrada şehit edildi. Darbeciler, Sultan Abdülaziz’in “akli dengesinin bozuk olduğu” öne sürdüler.
Darbeciler padişahı öldürdükten sonra padişah intihar etti diyerek ortaya yalan-yanlış bir iddia attılar. Darbeciler hem padişahı katlettiler, hem de bileklerini kesti diyerek iftira attılar.
II. Abdülhamit’in Düşürülmesi
Necip Fazıl, II. Abdülhamit ile ilgili “Abdülhamit’i anlamak her şeyi anlamak olacaktır!” demiştir. Osmanlı padişahları arasında en sevdiğim ve zekâsına hayran kaldığım padişah II. Abdülhamit. Osmanlı’nın son dönemlerinde siyasi zekâsı ve kabiliyeti ile büyük izler bıraktı Ulu Hakan.
Alman Devlet adamı olan Otto Von Bismarck, Ulu Hakan ile ilgili “100 gram aklın 90 gramı Abdülhamit Han’da, 5 gramı bende, 5 gramı da diğer siyasilerdedir!” demiştir.
31 Mart hadisesi II. Abdülhamit’i sarsan en önemli olaydır.
Sultan Abdülhamit 30 küsur yıllık taht hayatında hep dış mihrapların hedefi haline gelmiş ve Ulu Hakan’a karşı büyük bir muhalefet oluşmuştur. Ulu Hakan’a karşı gelenler İttihad ve Terakki cemiyeti çatısı altında birleştiler. Daha sonra bu cemiyet yönetime ortak oldu. Ulu Hakan 30 küsur yıl dış mihraplara karşı Osmanlı İmparatorluğunu ayakta tutmuş en sonunda tahttan indirilmiştir.
Meclis-i Mebusan kararı ile Ulu Hakan Abdülhamit tahttan indirilir. Yerine Sultan Mehmet Reşat geçmiştir.
(Devam edeceğim) Bir sonraki yazımda (Darbeler-2) Cumhuriyet döneminde yaşanan darbeleri yazacağım.
